ช้างป่าในเกาะภูเก็ต

          วันนี้ ( ๒๒ เมษายน ๒๕๕๓ ) อ่านข่าวออนไลน์ ว่า ชาวสวนสละชาวจันทบุรี ถูกช้างป่ากระทืบตาย เพราะเอาปืนยาวไปยิงไล่ช้างป่าหนึ่งนัดที่เข้ามาบุกสวนของตน ซึ่งอยู่ในเขตพื้นที่รักษาพันธุ์สัตว์ป่า ช้างตกใจ จึงรุมกระทืบ

        สมัยก่อนเกาะภูเก็ตมีช้างหลายโขลง หากินอยู่ตามป่าชายเขาทั่วไป เพราะภูเก็ตสมัยนั้นมีคนน้อย สมัยกรุงศรีอยุธยา มีฝรั่งบันทึกไว้ว่า มีช้างป่า กระซู่หรือแรดชะวาหรือแรดนอเดียว พวกเขาต้องกินเนื้อกระซู่ ฯลฯ

         มีตำบลหนึ่งชื่อ บ้านคอกช้าง ปัจจุบันอยู่ในเขตบ้านกู้กู ตำบลรัษฎา อำเภอเมือง บิเวณเชิงเขาโต๊ะแซะ เดิมสถานที่แห่งนี้คงเป็นที่จับช้างป่า คือเอาช้างบ้านล่อช้างป่าให้เข้าเพนียด แล้วคล้องที่ขาล่ามไว้ โดยมีหมอช้างใช้วิชาคาถาอาคมทำให้ช้างงุนงง จนหมดฤทธิ์คาถานั่นแหละช้างจึงจะรู้สึกตัว แล้วควาญช้างก็จะฝึกช้างตามขั้นตอนตามตำราวิชาการฝึกช้างต่อไป ช้างป่าบนเกาะภูเก็ตคงหมดไปสมัยรัชกาลที่ ๕ ที่บ้านเรือนผู้คนมีมาก ช้างป่าไม่มีที่อยู่และถูกล่าจนหมดไปในที่สุด

        ในช่วงปลายรัชกาลที่ ๓ ต่อรัชกาลที่ ๔ และต้นรัชกาลที่ ๕ มีคนจีนเข้ามาเป็นกุลีทำเหมืองแร่ดีบุกเป็นจำนวนมาก มีเหมืองเปิดหน้าดิน เหมืองรู เหมืองแล่น เป็นต้น นายเหมืองต้องสร้างกงสีให้กรรมกรเหล่านั้นพัก เป็นโรงเรือนไม้ มุงหลังคาและกั้นด้วยตับจาก มีแคร่ยาวๆให้นอนเรียงแถว เนื้อที่ขนาดประมาณเมตรเศษต่อคน  แต่ละอาคารจะกว้างยาวเท่าไร แล้วแต่ละเหมืองว่ามีคนจำนวนเท่าไร

        แต่ละเหมืองมีอาแปะจงผ่อ ทำหน้าที่ต้มข้าวหรือหุงข้าวให้กุลีกินวันละสองมื้อ โดยใช้กระทะขนาดใหญ่ ข้าวสุกตักใส่ถังไม้ หาบเอาไปวางที่เรือนกงสีที่พัก

        ในช่วงว่างจงผ่อต้องเอาเศษข้าวที่เหลือ ไปขุนหมูของเจ้าของเหมือง ด้วยการสร้างคอกหมูไม่ไกลนัก ปลูกผักหญ้าไปตามพื้นที่ที่พอทำได้ เป็นอาหาร ดังนั้นใกล้เรือนหุงข้าวจึงมีกลิ่นสองกลิ่น คือ กลิ่นเน่าบูดเหม็นของน้ำซาวข้าว กับกลิ่นขี้หมูลอยไปตามลม

        มีอาแปะคนหนึ่งแกปลูกกล้วยน้ำว้าไว้ใกล้เรือนหุงข้าวเป็นดงกล้วยงามหลายกอ บังเอิญว่า เรือนดังกล่าวติดกับป่า แล้ววันดีคืนดี ช้างป่าช้างหนึ่งออกมากินใบกล้วยต้นกล้วยของแก

        อาแปะโกรธจัด เอาไม้ไล่ ด่าว่าเป็นภาษาจีน โล้งเล้งๆ ช้างป่าก็วิ่งกลับไปสักพัก ชวนกันมายกโขลงเลย จัดการอาละวาดกินดงกล้วยไม่พอ เข้าไปรื้อเรือนจงผ่อ ลากกระสอบข้าวสาร ที่เรียกว่า ถุ้งหมู่นี่ หรือกระสอบป่านขนาด ๑๐๐ กิโลกรัม เอางวงรัดโยนขึ้นไปบนอากาศ เอางารับ ข้าวสารกระจายไปทั่ว

        อาแปะเสียใจนั่งยองๆไม่รู้จะทำอย่างไรจึงยกมือไหว้ช้าง ขอโทษช้าง พูดเป็นสำเนียงฮกเกี้ยนว่า “โต่หลองอา ๆ ๆ”

        :  สมบูรณ์ แก่นตะเคียน

        :  ๒๒ เมษายน ๒๕๕๓

rev. Nov.04,2015