ตาโต๊ะแส้

        ตาโต๊ะแส้ หรือปัจจุบันเรียกกันว่า พ่อตาโต๊ะแซะ เป็นเทพเจ้าท้องถิ่นองค์หนึ่งในเขตอำเภอเมืองภูเก็ต  สมัยก่อนมีผู้เคารพนับถือกันมาก เพราะบนบานขอในสิ่งที่พึงประสงค์แล้ว จะไม่ผิดหวัง

        โต๊ะแส้  เดิมอาศัยอยู่บริเวณภูเขาที่ปัจจุบันเรียกกันว่าเขาโต๊ะแซะ  โต๊ะแส้เป็นคนชาวชวา ได้เดินทางมาอาศัยอยู่ที่ตำบลทุ่งคา หรือเมืองภูเก็ต ประมาณ พ.ศ. ๒๓๘๐ – ๒๔๐๐ สมัยรัชกาลที่ ๓ – ๔ ในช่วงที่พระภูเก็ตโลหเกษตรารักษ์ ( แก้ว รัตนดิลก ณ ภูเก็ต ) กำลังสร้างเมืองทุ่งคา ในขณะเดียวกันก็ขุดแร่ดีบุกบริเวณนี้ด้วย คือบริเวณบ้านบางงั่ว โดยพระภูเก็ตได้เดินทางเข้ากรุงเทพฯรับคนจีนมาเป็นกุลีเหมืองประมาณ ๓๐๐ คน

        พวกกุลีเหมืองดีบุกที่เป็นคนจีน ต่างเห็นโต๊ะแส้เดินลงมาจากภูเขาเพื่อหาซื้อผลไม้และผัก ลักษณะพิเศษของโต๊ะแส้ก็คือ ไว้ผมและหนวดเครายาวถึงหน้าอก เป็นผู้เคร่งในศีล รับประทานแต่ผักและผลไม้เท่านั้น คือ ไม่กินของคาว

        ต่อมาภายหลังมีคนเห็นท่านโต๊ะแส้เพียงห่างๆ ลักษณะการแต่งกายไว้หนวดเครายังเหมือนเดิม หลายปีต่อมา ท่านก็ไม่ปรากฏกายให้ใครๆเห็นอีก แต่เริ่มให้โชคให้ลาภด้วยการฝันเห็นท่าน ชาวบ้านตำบลทุ่งคาจึงเริ่มนับถือว่าเป็นผู้ศักดิ์สิทธิ์ และเรียกท่านว่า ตาโต๊ะแส้

        ถึงสมัยพระยาภูเก็ตโลหเกษตรารักษ์ ( ทัต รัตนดิลก ณ ภูเก็ต ) พ.ศ. ๒๔๑๐ ได้ให้กรมการเมืองทุ่งคา ทำการสำรวจยอดเขานี้ เพื่อสร้างประภาคารบนยอดเขา ให้เรือสำเภาที่แล่นเข้าอ่าวทุ่งคา สามารถสังเกตเห็นได้ ดังจดหมายเหตุเสด็จประพาสภูเก็ต พ.ศ. ๒๔๓๓ และทรงเรียกเขานี้ว่า “เขาโต๊ะแซ”

        จากการสำรวจ ได้พบบ่อน้ำจืดในแอ่งหินใสสะอาด ต่างถือกันว่าเป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ของตาโต๊ะแส้ เอาไปดึ่มแก้โรคภัยไข้เจ็บ และเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่ง ที่จะต้องนำมาประกอบพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยาที่ วัดมงคลนิมิตรหรือวัดกลาง เมืองภูเก็ต

         การบนบานตาโต๊ะแส้ให้ช่วย ที่ชาวบ้านเขาทำกันก็คือ “ขอให้...... ได้ดังใจ แล้วจะถวาย ลีปลี (พริก) จำนวน ....หาบ” เมื่อได้ดังประสงค์แล้ว ผู้บนบานต่างแก้บน ด้วยการเอาพริกสดสีแดงหนึ่งลูกมาผูกด้ายที่วิ่น จัดการเหลาก้านมะพร้าวตัดหัวท้ายยาวพอประมาณ เอาด้ายอีกข้างที่ผูกพริก ผูกกับก้านมะพร้าวข้างละลูก ดูเป็นโมบาย เป็น ๑ หาบ ดังนั้น ถ้าผู้บนบาน ว่าจะถวาย ๑๐ หาบ ก็ต้องผูก ๑๐ อัน รวมพริกแดงสด ๒๐ ลูก

        พอตกเย็น ก่อนค่ำ ผู้บนบานก็นำหาบพริกทั้งหมด ไปบริเวณหน้าบ้านที่ที่จะเสียบหาบพริก อาจเป็นคาคบไม้ หรือเสาไม้ที่ทำขึ้นกลางหาว จุดธูป ๓ ดอก เทียนแดง ๑ คู่ แก้บน บอกท่านว่า เรื่องที่ตนได้บนบานไว้นั้น บัดนี้ได้นำพริกจำนวน ... หาบมาถวายแล้ว พร้อมกับนำพริกจำนวนดังกล่าวไปเสียบไว้ที่คาคบไม้ หรือเสาที่ทำไว้กลางหาว เป็นเสร็จการบนบาน  บางคนอาจจะถวายตอนเช้าก็ได้

        การบูชาตาโต๊ะแส้ ใช้ข้าวเหนียวมูลสีเหลือง - ขาว ผลไม้ และประทัด

        วันสำคัญที่ระลึกถึงตาโต๊ะแส้ ชาวบ้านทำกันในวันพฤหัสบดีแรก ของเดือน ๔ ของปี

        ศาลเจ้าตาโต๊ะแส้ ตั้งอยู่บนเขาโต๊ะแซะ ทางขึ้นข้างวัดหลังศาล และอีกหนึ่งตั้งอยู่ที่ถนนสุทัศน์ ตรงกันข้ามกับศาสนสถานฮินดู นอกจากนี้ที่ศาลเจ้าซำเซ้จูฮุด ทางขึ้นเขารังใกล้สี่แยกถนนแม่หลวน มีรูปปั้นตาโต๊ะแส้ ประดิษฐานอยู่ด้านหลังสุดของตัวศาลเจ้า ดังภาพที่แสดง

 :    สมบูรณ์ แก่นตะเคียน  ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓