ศาลเจ้าซำก้วนไต่เต่ 三官大帝

        ศาลเจ้าที่เกี่ยวเนื่องด้วยเทพเจ้าชั้นสูงในภูเก็ต เข้าใจว่ามีเพียงสองศาลเจ้า คือ ศาลเจ้าถี่กงตั๋ว ซึ่งเป็นศาลเจ้าที่สถิตขององค์หยกอ่องส่องเต่ หรือ เง็กเซียนฮ่องเต้ หรือ ทีกง ที่รู้จักกันดี  อีกศาลเจ้าหนึ่ง คือ ศาลเจ้าซำก้วนไต่เต่ ซึ่งเกี่ยวกับเทพเจ้าผู้เป็นใหญ่ทั้งสามแห่งสวรรค์  ศาลเจ้าแห่งนี้ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ ๒ ตำบลเกาะแก้ว อำเภอเมืองภูเก็ต ตำบลนี้เดิมเรียกว่า บ้านพะเกติ๋ว หรือบ้านบางคู ซึ่งเป็นเขตแดนระหว่างเมืองถลางกับเมืองภูเก็ต โดยใช้คลองบางคูเป็นเขตเส้นแบ่ง  บ้านพะเกติ๋วอยู่ใกล้ชายทะเลและบ้านท่าเรือ จึงมีคนจีนอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก คำว่าพะเกติ๋ว บางท่านว่ามาจากคำว่าบ้านตีไก่หรือบ้านที่เลี้ยงไก่ชน  คนจีนที่อพยพเข้ามาอยู่คงเป็นกลุ่มใกล้เคียงกับกลุ่มที่อยู่บ้านสะปำหรือกลุ่มบ้านท่าเรือ  ซึ่งคงสัมพันธ์กับกลุ่มบ้านตีนเลด้วย

        เมื่อคนจีนมาอาศัยอยู่มากเข้า จึงได้ก่อสร้างศาลเจ้าขึ้น เรียกว่า ศาลเจ้าซำก้วนไต่เต่ เป็นอาคารทรงจีน ขนาดกว้างประมาณ ๕ เมตร ยาวประมาณ ๑๐ เมตร เดิมอยู่ข้างในหมู่บ้านลึกเข้าไปกว่าที่ตั้งของศาลเจ้าในปัจจุบัน  การสร้างศาลเจ้าดังกล่าวคงจะเกี่ยวเนื่องด้วยพรรคการเมืองใต้ดินของพวกเขาด้วย ที่บางคนหรือกลุ่ม มีความสัมพันธ์กับการเมืองใต้ดินในจีนสมัยนั้น  ศาลเจ้าแห่งนี้จึงมีอายุกว่าร้อยปีเช่นเดียวกัน

        เทพเจ้าซำก้วนไต่เต่ทั้งสามองค์มีรายละเอียดดังนี้

        ซำก้วนไต่เต่ 三官大帝  หรือ ส่ามก้วนไต่เต่ หรือ ซานกวนต้าตี้  หรือ ซานเจ๋ยกง  เป็นชื่อเรียกเทพเจ้าสูงสุดทั้งสามองค์ซึ่งเป็นผู้บริหารจัดการ ในสถานพิภพจักรวาลอันกว้างใหญ่ แต่เรียกเป็นภาษาท้องถิ่น ในแถบฮกเกี้ยน กว่างตง ไต้หวันและชาวจีนโพ้นทะเล ภาษากลางใช้ว่า  ซานฉิง  ได้มีการเปลี่ยนแปลงเล็กๆน้อยๆเกี่ยวกับสิ่งที่เกี่ยวข้อง เช่นเรื่องสีการแต่งกาย เป็นต้น

        ซำก้วนไต่เต่  ประกอบด้วย

         เทียนก้วนไต่เต่ หรือ ซังเอวี๋ยนเทียนกวน  ผู้ดูแลควบคุมสวรรค์ทั้งหมดทุกชั้น ฟ้า  พร้อมกับให้ลาภให้โชคแก่มวลมนุษย์ด้วย

          เทียนก้วนไต่เต่ ทรงชุดสีเหลือง หรือน้ำเงิน  วันระลึกถึงพระองค์ คือ วันที่ ๑๕ ค่ำ เดือน ๑

         ทิก้วนไต่เต่ หรือ ตี้ก้วนไต่เต่ หรือ จงเอวี๋ยนตี้กวน  พระผู้ดูแลควบคุมบริหารจัดการพื้นโลกทั้งหมดหรือพื้น ดิน ทรงบันทึกในสิ่งที่ดีและให้เกียรติให้คุณประโยชน์ และลบล้างในสิ่งชั่วร้าย แก่มวลมนุษย์

         ทิก้วนไต่เต่ ทรงชุดสีแดง  วันที่ระลึกถึงพระองค์ คือ  วันที่ ๑๕ ค่ำ เดือน ๗  

        สุ้ย(ซุ่ย)ก้วนไต่เต่  หรือ เซี่ยเอวี๋ยนสุ้ยกวน  พระผู้ควบคุมดูแลบริหารจัดการเรื่อง น้ำ ทั่วทุกแหล่ง  ทรงบันทึกในสิ่งที่ดีงามได้รับความเชื่อถือและลบสิ่งเลวร้ายออกไป

        สุ้ยก้วนไต่เต่ ทรงชุดสีเขียว  วันที่ระลึกถึงพระองค์คือ วันที่ ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐

        ส่วนที่ศาลเจ้าซำก้วนไต่เต่ บ้านบางคูในปัจจุบันที่เรียงรูปไว้คือ  องค์กลางซึ่งเป็นประธาน  เป็น ตี้ก้วนไต่เต่  องค์ซ้ายมือ คือ พระเฉ่งจุ้ยโจวสู่กง ส่วนองค์ขวามือ คือ เทพเล่าเอี๋ย  ป้ายศาลเจ้าจึงเปลี่ยนเป็น ส่ามไป้กง หรือ ส่ามแป๊ะกง ซึ่งไม่ตรงกับความหมายและความตั้งใจเดิมของผู้สร้างศาลเจ้า

        บริเวณสถานที่ศาลเจ้าในปัจจุบัน ได้ย้ายออกมาจากที่เดิมด้วยติดขัดกับธุรกิจการทำเหมืองแร่ดีบุกในสมัยนั้น  เพราะเดิมเป็นที่ดินของบริษัทหลุ่นเส้งจำกัด ต่อมาเมื่อเหมืองฉีดเข้ามาใกล้ตัวศาลเจ้า จึงได้ย้ายออกมาอยู่ข้างนอกในที่ดินของบริษัท  ต่อมาที่ดินได้เปลี่ยนเจ้าของเป็นของ ดร.อาทิตย์ อุไรรัตน์ ซึ่งเลยเข้าไปเป็นโรงเรียนนานาชาติที่ดร.อาทิตย์ได้สร้างไว้  ต่อมาที่ดินบริเวณศาลเจ้าเปลี่ยนเจ้าของเป็น บริษัทธนชาติ  ทางบริษัทจึงตัดที่ดินจำนวน ๓ ไร่ให้เป็นของศาลเจ้า

        ผู้มีจิตศรัทธาจึงได้ก่อสร้างเพิ่มเติม ตัวอาคารหลัก โรงครัว ศาลพระภูมิเจ้าที่ ศาลโต๊ะถ่าหมี เตาเผากระดาษทอง สำนักงานบริการช่วงกินผัก   อบต. เกาะแก้ว สร้างรั้วด้านหน้าให้ สร้างซุ้มประตูทางเข้า  ศาลเจ้าแห่งนี้จึงมีที่ทางกว้างขวางกว่าศาลเจ้าอีกหลายแห่ง

        ภายในอาคารนอกจากองค์ประธานแล้ว ยังมีเทพเจ้าองค์อื่นๆอีก เช่น เตียวเทียนซื่อ หลี่โลเชีย กวนอู ปุนเถ่ากง เอียวเจี้ยน เฮียนเทียนส่องเต่ พระกวนอิม หลิมกอเหนียว ส่วนด้านขวามือมีรูปหมั่นเถาอาแป๊ะและป้ายวิญญาณ ซึ่งอาจจะเป็นผู้ที่ริเริ่มก่อสร้างศาลเจ้ามาแต่เดิม

        อย่างไรก็ตาม นอกจากที่จังหวัดภูเก็ตแล้ว ที่กรุงเทพฯมีศาลเจ้าซำก้วนไต่เต่ ตั้งอยู่ที่ซอยกรุงธนบุรี๔ ซอยอยู่ด้านล่างสถานีรถไฟฟ้า บีทีเอสวงเวียนใหญ่  เป็นศาลเจ้าที่ประดิษฐานองค์เทพเจ้าซำก้วนไต่เต่ทั้งสามองค์

        :   สมบูรณ์ แก่นตะเคียน  ๑ เมษายน ๒๕๕๑

Title  :  San Guan Da Di Shrine, Barngkoo, Phuket.

        :   Somboon Kantakian